Het lijkt misschien voor de hand liggend dat alles wat in staat is om te leven en te ademen ook in staat moet zijn om pijn te voelen.

Maar als het om vis gaat, is dit nog steeds een fel bediscussieerd onderwerp en veel mensen vragen zich af: “voelen vissen pijn?“

Laten we deze vraag samen onderzoeken en zien hoe het systeem van een vis om pijn te detecteren en erop te reageren zich verhoudt tot het onze.

Wat is pijn?

Hoe onaangenaam het ook voelt, pijn is eigenlijk heel belangrijk. Het laat ons weten wanneer we gewond zijn, zodat we het gewonde gebied kunnen beschermen en verdere schade kunnen voorkomen. Het wordt zelfs begunstigd door natuurlijke selectie, omdat een dier dat de hoeveelheid schade die het zelf veroorzaakt kan minimaliseren, meer kans heeft om te herstellen en te overleven.

Maar wat is pijn eigenlijk?

Wanneer een lichaamsdeel beschadigd is, worden speciale receptoren in de huid gestimuleerd, die het lichaam vertellen dat iets het in dat specifieke gebied schaadt. Een signaal dat deze informatie doorgeeft, reist vervolgens via de zenuwen naar het ruggenmerg.

Dit triggert een reflexreactie om weg te komen van de bron van de schade. Dit alles gebeurt automatisch en staat bekend als nociceptie, het instinctieve deel van de pijnrespons.

Maar het is pas zodra het signaal de hersenen bereikt dat de pijn daadwerkelijk wordt gevoeld. Dit staat bekend als pijnperceptie. Het kan wel 2 seconden duren voordat de pijn zich eindelijk registreert en voelbaar is, afhankelijk van het type schade dat is aangericht.

Bovendien is pijn relatief. Wat voor jou pijnlijk kan zijn, kan voor iemand anders voelen als een snufje. En hetzelfde geldt voor dieren. De mate waarin veel dieren, waaronder vissen, pijn kunnen ervaren en waarnemen, wordt ook vandaag de dag nog veel besproken.

Pijn bij vissen

Vissen hebben zeker nociceptie, en daar zullen we zo meteen naar kijken, maar hebben ze ook pijnperceptie?

Dit wordt veel besproken en zelfs nu argumenteren mensen tegen het vermogen van een vis om pijn te voelen. Uit een enquête onder Noord-Amerikaanse vissers bleek dat slechts iets meer geloofde dat vissen pijn voelen dan geloofden dat ze dat niet doen.

Vissen hebben hetzelfde basislichaamsplan als zoogdieren, zoals wijzelf. Ze hebben een ruggengraat, zintuigen en zelfs een zenuwstelsel dat afkomstig is van een brein. Het zou dus logisch moeten zijn dat ze pijn ervaren op dezelfde manier als een zoogdier.

Maar vanwege de reflexieve nociceptie is het mogelijk dat een dier reageert op een negatieve stimulus, zoals schade aan de huid, zonder enig gevoel van pijn. Om echt te weten of vissen pijn voelen of niet, moeten we weten of het alleen hun lichaam is dat reageert op de stimulus of dat hun hersenen ook betrokken zijn.

De American Veterinary Medical Association pleit voor het laatste en stelt:

“Suggesties dat visreacties op pijn slechts eenvoudige reflexen vertegenwoordigen, zijn weerlegd door studies die elektrische activiteit van voorhersenen en middenhersenen aantonen als reactie op stimulatie en verschillen met het type nociceptorstimulatie.”

Naar hun mening moeten vissen dezelfde aandacht krijgen als elk ander gewerveld dier als het gaat om pijn en pijnverlichting.

Het is waar dat vissen alle tekenen van pijn voelen, zowel in termen van de reactie van hun lichaam als hun eigen gedragsreactie. Ze zijn in staat om pijnlijke stimuli te leren vermijden en pijnverlichting te zoeken wanneer ze worden geschaad. Het bewijs dat vissen pijn voelen, stapelt zich echt op.

Bewijs van pijn bij vissen

Er zijn in de loop der jaren verschillende onderzoeken geweest naar het al dan niet voelen van pijn door vissen. Ze laten voorbeelden zien van zowel de onbewuste pijnreactie als de bewuste bij verschillende vissoorten.

In 2003 konden Victoria Braithwait en haar collega’s bewijzen dat forel de vezels heeft die nodig zijn om pijnsignalen van zenuwen naar het ruggenmerg te sturen. Ze keken specifiek rond in het mondgebied, dat, zoals je je kunt voorstellen, het gebied is dat het meest wordt beïnvloed wanneer de vissen worden gehaakt door vissers. Forellen bezitten ook verschillende nociceptoren, die allemaal reageren op schadelijke stimuli.

Een andere studie, deze van Lynne Sneddon, leverde meer bewijs van pijn bij vissen. Ze stopte een groep zebravissen in een tank met twee kamers.

De ene kamer was verrijkt met rotsen en vegetatie en de andere kaal en de vissen konden zich vrij bewegen tussen de twee. Zoals je je kunt voorstellen, verbleven de meesten in de verrijkte kant waar ze genoeg plekken hadden om zich te verstoppen.

Vervolgens injecteerde ze elke vis met een zoutoplossing, die onschadelijk was, of zuur. In het begin bleven alle zebravissen in de verrijkte kamer, totdat ze een pijnstiller oploste in de dorre.

Alleen de vissen die met zuur waren geïnjecteerd, verhuisden naar deze kamer en ze bleven daar totdat ze hersteld waren.d. Hieruit bleek dat de vissen niet alleen pijn voelden, maar dat ze er ook actief verlichting van zochten.

Dus het bewijs dat vissen pijn voelen, is behoorlijk sterk. Maar er zijn ook aanwijzingen dat ze anderen ervoor waarschuwen.

Pijnvermijding: alarm slaan

In 1938 ontdekte Karl von Frisch dat sommige vissoorten een alarmstof produceren in aanwezigheid van gevaar. Toen hij per ongeluk een van zijn minnows verwondde, merkte hij dat andere vissen in de tank rond begonnen te schieten en op hun plaats bevroren, typisch roofdiervermijdingsgedrag.

Hij begon te experimenteren en ontdekte dat gewonde vissen een feromoon afgeven om als waarschuwing te fungeren. Detectie van dit feromoon veroorzaakt agitatie bij de andere vissen als ze zich ervan bewust worden dat er een bedreiging in de buurt is.

Von Frisch noemde deze feromonen schreckstoff, of, letterlijk, ‘eng spul’.

De cellen die schreckstoff afgeven zitten in de huid en zijn ongelooflijk kwetsbaar. Wanneer ze scheuren, geven ze de chemische stof vrij. Dit signaleert naar de andere vissen in de populatie en stelt hen in staat om buiten schot te blijven. Met andere woorden, ze gebruiken het om pijn te voorkomen.

Maar soms is het beter om het risico op pijn onder ogen te zien.

Wie mooi wil zijn moet pijn lijden

Een van de belangrijkste argumenten tegen vissen die pijn voelen, komt van vissers. Ze hebben uit de eerste hand gezien dat dezelfde vis meerdere keren kan worden gehaakt, zonder zich zorgen te maken over de schade die ze zichzelf aandoen.

Dus, als vis doen pijn voelen, waarom zouden ze blijven terugkomen voor meer weten wat hen te wachten staat?

Simpel gezegd, de beloning is het risico waard.

Voedsel kan moeilijk te vinden zijn in het wild, dus wanneer het vrijelijk wordt aangeboden door vissers, kan een vis bereid zijn om de pijn onder ogen te zien, vooral als hij eerder is gehaakt en weet dat hij de beproeving zal overleven.

Hoe verhoudt de pijn van een vis zich tot de onze?

Stel je voor dat je een pan water kookt met een slecht geïsoleerd deksel. Je pakt het deksel op om het water te controleren maar laat het meteen vallen zonder er echt over na te hoeven denken.

Je bent verbrand.

Receptoren in de huid op uw hand zijn geactiveerd, waardoor elektrische impulsen door de zenuwen worden verzonden en de reflexreactie wordt geactiveerd. Er wordt een signaal doorgegeven aan de spieren in je hand, waardoor je het potdeksel, de bron van de pijn, loslaat. Op dit punt kunt u uw hand terugtrekken en bewaken terwijl de pijn zich begint te registreren.

In de toekomst zult u dit waarschijnlijk onthouden in vergelijkbare situaties en voorzichtiger handelen. De pijn heeft zijn doel gediend.

Pijn fungeert als zowel een geweldige leraar als een geweldige motivator. En hetzelfde geldt voor veel dieren. Zoogdieren, vogels en vissen reageren allemaal op een vergelijkbare manier op letsel als wij.

Denk terug aan de geïnjecteerde zebravis. Tijdens het experiment, voordat pijnverlichting werd toegediend, werden de met zuur geïnjecteerde vissen tegen tankwanden gezien om de irritatie te verlichten. Op een vergelijkbare manier, wanneer we per ongeluk azijn of citroensap in een snee krijgen, is onze eerste reactie vaak om op het gebied te drukken of te wrijven om te proberen de angel te stoppen.

Laatste gedachten

De wetenschap lijkt het idee te ondersteunen dat ja, vissen voelen pijn. Net als wij reageren ze op reflex door nociceptie en bewust door hun gedrag. Gezien het feit dat dezelfde mechanismen worden gevonden in alle gewervelde dieren, is de kans groot dat ze eerst in vissen zijn geëvolueerd.

De motivaties van een vis zijn vaak vrij gelijkaardig aan de onze: vermijd schade, bescherm zichzelf en blijf nog een dag leven. Waarom zouden ze ook geen pijn voelen?